پمپ های لجن کش یا همان Sewage pumps برای انتقال پساب یا فاضلاب های تصفیه نشده (فاضلاب خام) طراحی و ساخته شده اند. از پمپ های فاضلابی عمدتا در واحد های تصفیه فاضلاب شهری استفاده می شود. این پمپ ها همچنین در تاسیسات خانگی یا صنعتی برای مواردی که فاضلاب بصورت ثقلی به شبکه فاضلاب شهری منتقل نمی شود نیز مورد استفاده قرار می گیرند.

انواع پمپ های لجن کش

لجن کش ها بر اساس نوع موتور به دو دسته موتور خشک و مستغرق تقسیم می شوند. همچنین این پمپ ها بر اساس نوع پروانه به مدل های پروانه جریان گردابی، پروانه کانالی و خردکن دار یا کاتر دار، متناسب با نوع فاضلاب و کاربری تقسیم بندی می شوند که در ادامه به آنها می پردازیم.

در پمپ های مستغرق قسمت موتور و پمپ بصورت یکپارچه در یک محفظه قرار دارند و الکتروپمپ باید بصورت کامل در مایع پمپ شونده غوطه ور گردد. در این پمپ ها ارتفاع مایع باید به گونه ای باشد که تا بالاترین سطح پمپ قرار بگیرد، الکتروموتور در پمپ های لجنکش مستغرق توسط مایع پمپ شونده خنک می شود. دمای حداکثر سیال برای کارکرد مداوم پمپ های لجنکش نباید بیشتر از ۴۰ درجه سانتی گراد باشد. پمپ های لجن کش مستغرق تکفاز در دو نوع ساده و فلوتر دار جهت جلوگیری از کارکرد خشک پمپ ساخته می شوند. در پمپ های سه فاز بصورت جداگانه می توان از فلوترهای مکانیکی یا الکترونیکی استفاده کرد. در ویدیو زیر نحوه عملکرد لجنکش های مستغرق به همراه نصب با گاید و پایه در یک ایستگاه تصفیه فاضلاب نمایش داده شده است.

در پمپ های لجن کش خودمکش ( موتور خشک ) قسمت پمپ و موتور بصورت جداگانه می باشند و می توانند توسط پولی و تسمه یا کوپلینگ بهم متصل می شوند. موتور لجن کش های خشک می تواند از نوع الکتریکی یا دیزل باشند. این پمپ ها از نوع خودمکش می باشند و قابلیت نصب در بیرون از سیال را دارند و می توانند بصورت مستقیم در مسیر لوله کشی قرار گیرند. عملکرد لجن کش های خودمکش همانند پمپ های سانترفیوژ است و پروانه آنها غالبا در مدل های پروانه باز یا پروانه کانالی طراحی و ساخته می شود. طراحی لجن کش های خودمکش با پروانه باز به جهت جلوگیری از انسداد احتمالی می باشد. در تصویر زیر نمونه ای از لجن کش های موتور خشک نمایش داده شده است.

پمپ لجن کش جریان گردابی

این پمپ ها دارای پروانه های Vortex یا جریان گردابی می باشند. لجن کش های پروانه ورتکس معمولا دارای هوزینگ های بزرگ هستند و با ایجاد جریان سیال بصورت گرداب از تماس مواد جامد با پروانه جلوگیری می کنند. ایجاد جریان گردابی در سیال احتمال انسداد پمپ توسط مواد جامد را تا حد بسیار زیادی کاهش می دهد. معمولا پمپ های لجنکش جریان گردابی دارای هد های پایین و دبی های بالا می باشند و قادر هستند حجم زیادی از سیال را جابجا کنند. از این پمپ ها برای جابجایی فاضلاب هایی که دارای مواد جامد درشت می باشند استفاده می شود. در ویدیو زیر نحوه عملکرد لجن کش های پروانه ورتکس یا جریان گردابی بدون ایجاد انسداد در پمپ یا خط لوله نمایش داده شده است.

پمپ های لجن کش پروانه کانالی

این پمپ ها دارای پروانه های تک، دو و سه کاناله می باشند. پروانه لجن کش های پروانه کانالی دارای یک یا چندین حفره است که سیال پس از ورود به چشمی پروانه از آن خارج می شود. در این پمپ ها ریسک انسداد پمپ توسط مواد جامد بالا است، بنابراین استفاده از پمپ های لجنکش پروانه کانالی برای انتقال فاضلاب های تصفیه شده یا فاضلاب هایی که مواد جامد بزرگ یا ریشه ای ندارند توصیه می شود. این پمپ ها در مقایسه با پمپ های پروانه ورتکس دارای هد های بالاتر و دبی های کمتر می باشند. در تصویر زیر نمونه ای از این پمپ ها نمایش داده شده است.

پمپ لجن کش خردکن دار یا کاتر دار

در ورودی این پمپ ها معمولا از دو، سه یا چهار تیغه فولادی سخت جهت خرد کردن مواد جامد محلول در فاضلاب استفاده می شود. احتمال انسداد در پمپ های لجنکش خردکن دار به دلیل جلوگیری از ورود مواد جامد درشت به درون محفظه پمپ بسیار پایین می باشد. معمولا از لجن کش کاتر دار (خردکن دار) برای انتقال فاضلاب های انسانی یا بیمارستانی که حاوی مواد جامد الیافی و ریشه ای نظیر دستمال یا سرم می باشند، استفاده می شود. در شکل زیر نمونه ای از این پمپ ها به همراه قسمت ورودی خردکن نمایش داده شده است.

پمپ لجن کش پلیمری ( پلاستیکی )

در این پمپ ها قسمت های در تماس با سیال نظیر بدنه و پروانه پمپ بصورت کامل از جنس پلاستیک ساخته شده است. لجن کش های پلاستیکی معمولا دارای وزن های سبک می باشند و برای مواردی که نیاز به جابجایی مداوم پمپ باشد، مورد استفاده قرار می گیرند. از این پمپ ها عمدتا در مصارف خانگی یا استخرها حتی به عنوان پمپ کف کش استفاده می شود. همچنین لجنکش های پلاستیکی برای انتقال آب نمک یا آب های شور نیز بسیار مناسب می باشند و مقاومت خوبی در مقابل خورندگی دارند. در شکل زیر نمونه ای از پمپ های پلاستیکی فاضلابی نمایش داده شده است.

پمپ لجن کش استیل

پمپ های لجنکش استیل در متریال های SS304 و SS316 ساخته می شوند. بدنه و پروانه این پمپ ها می تواند بصورت ورق استیل یا ریختگی باشد. استفاده از پمپ های استیل در مواردی که مایع پمپ شونده دارای خورندگی بالا است یا اصطلاحا مایع دارای حالت اسیدی یا بازی می باشد، توصیه می شود. همچنین از این پمپ ها در صنایع غذایی و لبنی به صورت گسترده استفاده می شود. در شکل زیر نمونه ای از پمپ های استیل فاضلابی نمایش داده شده است.

پمپ لجن کش چدنی

از پرکاربردترین پمپ های فاضلابی، پمپ های لجن کش چدنی می باشند که با توجه به کارایی بالا در موارد زیادی مورد استفاده قرار می گیرند. استفاده از متریال چدن در این پمپ ها به دلیل قیمت مناسب آن و مقاومت بالا در مقابل زنگ زدگی می باشد. در پمپ های چدنی به جهت افزایش مقاومت در مقابل خورندگی پساب از یک لایه رنگ مخصوص (کاتافورسیس) استفاده می شود. پمپ های لجن کش چدنی دارای وزن بالا می باشند و بیشتر در مواردی که باید پمپ بصورت ثابت باشد مورد استفاده قرار می گیرند. نصب پمپ های چدنی می تواند بر روی پایه و یا آویز توسط زنجیر همراه با گاید باشد. خروجی این پمپ ها در سایزهای بزرگ تا ۸ اینچ نیز طراحی و ساخته می شود. در شکل زیر نمونه ای از پمپ های چدنی فاضلابی را مشاهده می کنید.

پمپ لجن کش ضد انفجار

استفاده از پمپ های لجنکش ضد انفجار برای محیط های حساس که دارای بخارات یا گازهای مشتعل شونده می باشند و یا در مواردی که سیال پمپ شونده اشتعال راست مناسب می باشد. الکتروموتور این پمپ ها از نوع ضد جرقه T3 یا T4 است و متناسب با حساسیت محیط بر اساس استاندارد انتخاب می شود. از پمپ های ضد انفجار فاضلابی در واحدهای صنعتی، پتروشیمی و پالایشگاه های نفت و گاز استفاده می شود.

منابع: Grundfos Sewage Pump